« در جامعه برخوردار از تربیت ِ دموکراسی ، کلمات را به راحتی نمی توان شناور کرد . کلمات مانند انسان ها حیثیت خاص خود را دارند و کل جامعه است که می تواند در باب سرنوشت مفهومی کلمات تصمیم بگیرد . بنابراین اگر کسی « کشیش » است شما در جنان جامعه ای نمی توانید به راحتی او را « اسقف اعظم » یا بالاتر خطاب کنید . هم او ناراحت می شود و هم جامعه شما را از بابت تجاوز به حدود کلمات مورد شماتت قرار خواهد داد بر همین قیاس کلماتی از نوع « استاد » و « دانشمند » و « فیلسوف » و « صاحبقران » و « تیمسار » و امثال آن .

اما در جامعه استبدادی ، مسایل برعکس جریان دارد شما جای هر کلمه را با همسایه های آن و با مدارج ِ بالای آن به راحتی می توانید عوض کنید . نه مخاطب شما ازین بابت احساس شرمساری خواهد کرد و نه جامعه شما را مورد انتقاد قرار خواهد داد .

همالن طور که در جامعه استبدادی می توان به حقوق افراد تجاوز کرد به حدود کلمات هم می توان تجاوز کرد . از این روی زبان قلمروی است که از مطالعه در آن ، می توان به حدود رعایت حقوق و آزادی های فردی و اجتماعی موجود در آن جامعه پی برد . ... گفتار یکی از حکیمان بزرگ چین است که گفته است : « روزی ، اگر زمام اصلاح جامعه را به من بسپارند نخست زبان ایشان را اصلاح می کنم . » جامعه ای که در آن اندیشه حکیمان و فرزانگان نقشی نداشته باشد بناگزیر بازیچه خودکامگان و عوام فریبان است . »

مفلس کیمیا فروش نقد و تحلیل شعر انوری صص 90و... استاد شفیعی کدکنی